Yapay zeka dendiğinde insan gibi düşünen ve insan hareketlerini taklit edebilen robotlar aklınıza geliyor değil mi? İşte tam da bu nedenle “Yapay Zeka Nedir?” sorusunun yanıtlarını gözden geçirmeniz gerek!
Teknoloji ilerledikçe, günlük hayatımızı kolaylaştıran detayların ardında gizlenen yapay zeka uygulamaları, sıradan bilgisayar işlevleri haline geliyor. Bu nedenle hepimizin yapay zeka algısında zıplayan, uçan robotlar gibi daha karmaşık teknolojiler yer alıyor.
Yapay zeka (ArtificiaI Intelligence – AI), makinelere akıl yürütme, öğrenme ve problem çözme yeteneği kazandırma bilimidir. Bir makinenin insan zekasını taklit edebilecek şekilde tasarlanabileceği ilkesine dayanır.
Google aramaları yaparken, online seyahat rezervasyonlarında ya da Facebook haber akışını açtığınızda yapay zeka kullandığınızın farkında mısınız?
Yapay Zekanın Tarihi
Yapay zeka terimi 1956’da ortaya çıktığında, çoğunlukla akademik araştırmalarda geçiyor, dama öğrenmek veya matematiksel problemleri çözmek gibi görevler için kullanılıyordu.
1990’lı yıllarda, yapay zeka lojistik, veri madenciliği, tıbbi teşhiş ve Dünya satranç şampiyonunu yenmek gibi daha karmaşık görevler için kullanılmaya başlandı.
2000’li yılların başlarında, yapay zeka teknolojileri; makine öğrenimi araştırmalarında, Google gibi arama motorları tarafından ve Amazon gibi büyük web siteleri tarafından kullanılmaya devam edildi.
Günümüzde yapay zekanın pratik uygulamaları büyük ölçüde makine öğrenimi ve derin öğrenmeye indirgenmiştir. Makine öğrenimi yapay zekanın alt kümesidir.
Bir yapay zekanın gerçekten akıllı olup olmadığına dair en klasik test Turing Testidir. Bir makine bir insanla metin yoluyla iletişim kurduğunda, insan karşısındakinin bir makine olduğundan şüphelenmiyorsa, cihaz testi geçmiş olur! Ancak “Yapay zeka” teriminin babası bilgisayar bilimcisi John McCarthy, bir makinenin bir insanı nasıl taklit edeceğini bilmese bile yine de akıllı kabul edilebileceğini ve testi geçeceğini iddia eder.
Yapay Zeka Nerelerde Kullanılır?
Kolaylık, hız, doğruluk, güven ve deneyim gibi faktörler, yapay zekanın daha geniş alanda kabul görmesi için oldukça önemlidir. Yapay zeka, bankacılık, nakliye, ulaşım gibi hemen hemen her alanda kullanılan yüksek bir potansiyele sahiptir. Sonsuz yapay zeka uygulamaları arasında fark yaratanlara ve sağlık, finans, seyahat, alışveriş gibi sektörler bazında en yaygın kullanım alanlarına sahip olanlara göz atalım mı?
Finans
Günümüzde finans sektöründe veri analistlerinin saatlerce çalışarak ortaya koyabileceği raporlara kısa sürede ulaşılması yapay zekanın eseridir.
Finans sektörünün büyük miktarlarda sayısal verilerin gerçek zamanlı raporlanması, doğruluğu ve işlenmesi gibi titizlikle yürütülmesi gereken konuları; onu yapay zeka ile en iyi eşleşen sektörlerden biri haline getirmiştir.
Bankacılık sektörü, olağan dışı banka kartı kullanımı gibi dolandırıcılık faaliyetlerini tespit etmek için de yapay zeka uygulamalarını kullanır.
Hatta piyasa verilerini tarayarak, tercihinize göre en iyi portföyü veya stoğu tahmin edebilen yapay zeka destekli otomatik finans danışmanlarının da görevini başarıyla yerine getirdiklerini ekleyelim.
Alışveriş
Kullandığınız online satış siteleri, beğenileriniz konusunda bilgiler toplar ve depolar. Google Analytics, herhangi bir online satış sitesine, hangi sayfasında ne kadar zaman harcadığınıza, konumunuza, tarayıcınıza, cihazınıza hatta mouse kullanımınıza dair bilgiler sunabilir.
Bu tip kişisel verileri kullanarak firmalar; size özel anlık bildirim, mesaj ve görsellerle sizi elde tutmaya çalışır.
Bu amaçla yapay zeka; en çok satan ürünlerde indirim hakkında bildirim gönderebilir, istenen öğeler için zaman sınırları sunabilir ve konumunuz gibi kriterlere göre arayüzü ya da para birimini otomatik olarak değiştirebilir,
Sağlık
Hastalıkları tahmin etmek ve doğru tedaviyi sunmak için verilerinden yararlanılan yapay zeka, sağlık sektöründe aktif olarak kullanılıyor.
Sağlık hizmetlerinde yapay zekaya, siber suçlulara karşı hasta kayıtlarını korumak, cerrahi prosedürler, ilaç dozu belirlemek gibi alanlarda zaman ve maliyet avantajı nedeniyle başvurulmakta.
Ayrıca yapay zeka destekli teknolojiler; patologların doku örneklerini analiz etmelerine ve doğru tanı koymalarına da yardımcı oluyor.
Sosyal Medya
Facebook, Twitter, Instagram gibi sosyal medya platformlarını her kullandığınızda yapay zeka; kullanıcı deneyimini geliştirmek için geçmişteki tüm aramalarınızı, etkileşimlerinizi, davranışlarınızı göz önünde bulundurur.
Chatboatlar ve Müşteri Desteği
E-posta veya telefon yoluyla erişilebilen geleneksel destek kanalları işletmeler için para ve insan kaynakları israfı anlamına gelir.
Yapay zeka destekli müşteri yardımcıları, siparişinizin durumunu bildirmek ve açıklamanıza göre belirli bir ürünü bulmanıza yardımcı olmak gibi basit soruları yanıtlayabilir.
Chatbotlar yazılı veya sözlü metni ayrıştırabilen ve uygun şekilde yapılandırılmış içeriği kullanarak yanıt verebilen bilgisayar sistemleridir. Chatbotlar, hem uygun bilgileri oluşturmak hem de kullanıcı hakkında bilgi edinmek için anlambilim, Bayes analizi ve makine öğrenimi kombinasyonunu kullanır.
Hatırlatıcılar ve bildirimler göndererek müşteriyi elde tutma oranını artırdığından, insanlara kıyasla anında cevaplar sunarak yanıt süresini azalttığından ve günün her saatinde hizmet sunabildiğinden online alışverişte chatbot kullanımı oldukça avantajlıdır.
LinkedIn, Facebook ve diğer web sitelerinde bulabileceğiniz sohbet araçlarını chatbot örneği olarak ekleyebiliriz.
Sürücüsüz Arabalar, Dronelar, Otopilot
Otonom araçlar da denen sürücüsüz arabalar, yapay zekanın otomotiv endüstrisini nasıl etkilediğinin başlıca örnekleridir. Statik ve hareketli engelleri öngörmek ve hedeflere dayalı eylemleri belirlemek için görsel tanıma sistemlerini ve gerçek zamanlı modellemeyi kullanırlar. Yüz tanıma ve biyometrik sistem, sürücüsüz araçların insan yüzlerini analiz etmesini ve güvenli bir şekilde yol almasını sağlar.
Kendi kendine giden arabalar, mümkün olan en düşük risk ve en az kayba odaklıdır. Çarpışma senaryolarında, sürücüsüz arabaların en az miktarda hasara neden olan seçeneği hesaplaması için çalışılmaktadır.
Yolcusuz hava aracı olarak bilinen dronlar yusufçuk kadar küçük ya da jet kadar büyük olabilir. Dronlar, sürü davranışını veya önceden programlanmış talimatları izleyerek koordineli bir şekilde hareket edebilir.
Sürücüsüz araçlar ve sevkiyatları teslim eden dronelarla, ulaşım ve nakliyat ile ilgili önemli miktarda sorunun hızlı ve etkili şekilde çözülebileceği öngörülmekte.
Uçuşlarda kullanılan otopilot teknolojisi de yapay zekanın insanlığa sunduğu en büyük kolaylıklardan sadece biri.
Seyahat
Google Haritalar; yapay zeka özellikli algoritmalarla yol bilgilerini tarayıp bisiklet, araba, otobüs, tren ya da yaya olarak gidilebilecek en uygun rotayı belirler.
Navigasyonlarla etkili rotalar önermek dışında yapay zeka; chatbotlar ile de seyahat endüstrisini hızla değiştirmekte. Seyahat önerileri, en uygun rezervasyon fiyatları ve hızlı yanıt süreleri için tüketicilerle insan benzeri etkileşimi kolaylaştıran chatbotlar, kullanıcıların seyahat ipuçlarını incelemesine, gezi alanları ve yemek seçeneklerini araştırmalarına olanak tanır.
Akıllı Cihazlar
Seçimlerimize tepki verebilen yapay zeka destekli evler görmemiz için biraz daha beklememiz gerekse de zamana göre yoğunluğu ve rengi değişebilen akıllı ışıklar ve sıcaklığı kullanıcı tercihine göre ayarlayabilen termostatlar gibi yapay zeka destekli cihazlar giderek yaygınlaşıyor.
Alexa ve Siri gibi otomatik sesli yardım sistemleri kullanıcıların günlük hayatlarını kolaylaştırmaya yardımcı olan yapay zeka örnekleridir.
Müzik – Yemek
Yapay zeka milyonlarca konuşmadan elde edilen verilere dayanarak müzisyenlerin tema oluşturmasına, farklı müzikal ögeler üretmesine yardımcı olabiliyor. Seyircilerin ne istediğini anlayabilen yapay zeka, müzisyenlerin buna göre besteler yapmasını sağlayabilir.
Yiyeceklerin uyumuna göre önerilerde bulunmak ve yemek tarifleri geliştirmenize yardımcı olmak da yapay zekanın oyun alanlarından biri.
Eğlence
Görsel ve ses tanıma sistemleri medya ögelerini kodlanmış bir sıkıştırılmış forma dönüştürerek çalışır. En yakın eşleşmeler için dizinler veya makine öğrenme sistemleri aracılığıyla algoritmalar kullanılır ve bu genellikle Bayes Analizi ile güçlendirilir. Belirli paternler birbirine göre meydana gelme sıklıklarına göre analiz edilir.
Önceki arama sonuçlarınıza dayanarak Netflix, tercih edebileceğiniz filmlerin listesini yapay zekanın yardımıyla izleyicilere sunar.
Fraktallar ve yapay zeka arasında derin bir bağlantı vardır; suyun hareketi, ateşin alevleri, havadaki dumanın salınımı gibi fraktal görüntüleme teknolojileri gişe rekorları kıran filmlerde standart halini almıştır.
Güvenlik
Yapay zekanın güvenlik kameraları görüntülerini yüz ve ses tanıma teknolojileri ile izleyebilmesi, insanlardan aynı anda çok sayıda kameradan gelen yayınları takip etmesini istemekten çok daha verimli ve uygulanabilirdir.
Depolama ve Tedarik Zinciri
Yapay Zeka destekli otomatik depolama ve tedarik zinciri yönetim sistemleri; envanterlerin yönetilmesine, e-ticaret endüstrisinin daha verimli çalışmasına yardımcı olmaktadır.
Nesnelerin İnterneti ve Robotik
Cihazların birbiriyle iletişimine odaklanan nesnelerin interneti ve hareket edebilen otonom fiziksel ajanlar oluşturmayı içeren robotik doğrudan yapay zeka diyemeyeceğimiz ama yapay zeka tabanlı sistemlere dayanan teknolojilerdir. Her ikisi de sinyalleri tanımlamak, yanıtı belirlemek ve içinde bulundukları durumları yönetebilmek için yapay zekayı kullanır.
Blockchain
En yüksek önlemlerle tasarlandığında yapay zeka inanılmaz derecede devrimci olabilir. Buna büyük ölçüde yardımcı olacak teknoloji blockchaindir. Şifrelenmiş verileri depolamak için kullanılan Blockchain ve toplanan verilerden karar vermeyi sağlayacak beyne sahip yapay zeka; birbirlerinden faydalanabilecek ve birbirlerine yardım edebilecek özelliklere sahiptir. Bu iki teknolojinin bir araya gelmesi birbirlerinin potansiyelini artırabilir ve verilerin yeni düzeylere erişmesini sağlayabilir.
Yapay Zekaya Yönelik Eleştiriler
Yapay zeka konusunda en yaygın endişe, ilerde makinelerin kendilerini yeniden tasarlayacakları kadar gelişebilecekleri ve insanların buna ayak uyduramayacağına yöneliktir.
Bir diğer endişe makinelerin insanların özel hayatına yönelik tehdit oluşturabileceği hatta silahlandırılabileceği yönündedir.
Robotlar gibi akıllı sistemlerin insanlarla eşit haklara sahip olup olmaması konularında da etiksel argümanlar sürmektedir.
Yapay zeka ile ilgili en yaygın tartışmalardan biri de istihdamı nasıl etkileyeceği konusudur. Kendi kendine giden arabaların taksiciliği ortadan kaldıracağı düşünülmektedir. Akıllı makinelerin kullanılmasıyla belirli işleri otomatikleştirmek isteyen birçok sektör, maliyet ve zaman avantajı nedeniyle yapay zeka teknolojilerini bünyesine entegre etme eğilimindedir.
Yapay zeka teknolojilerine empati kurma, insanlara öncelik verme gibi beceriler kazandırılarak ve bu becerilerin değiştirilmesini önleyecek sistemlerin entegre edilerek bu endişelerin bir kısmına engel olunabileceği düşünülmektedir.
Özet
Yapay zeka teknolojisi, doğru ve hızlı tıbbi teşhis ve güvenli otonom araçlar gibi fırsatlar için umut vaat etse de neredeyse her sektöre uygulanabilir olduğundan birçok insanın işten çıkarılma potansiyeli ve bilişsel görevler açısından yapay zeka uygulamalarına aşırı bağımlılık gibi endişelere neden olmaktadır.
Özetle, “Yapay zeka nedir?” sorusunun yanıtında sadece sorunları düşünme ve çözme yeteneğine sahip robotlar değil derinlemesine raporlar oluşturmaya yarayan pazarlama araçları ve minimal insan müdahalesi ile hayatımızı kolaylaştırabilecek sayısız detay saklı.
