Bilgisayar ve mobil kullanıcı sayısının gün geçtikçe artması; veri depolama çözümlerine yönelenlerin ve Bulut Teknoloji Nedir? sorusuna yanıt arayanların sayısını artırıyor.
Diğer adı Bulut Bilişim olan ve en popüler veri depolama çözümü diyebileceğimiz Bulut Teknolojisi (Cloud Computing), “bulut” kelimesini “İnternet” için bir metafor olarak kullanır.
Bulut Teknolojisi; size ait verilerin bilgisayarınızın sabit diskinde depolanması yerine, üçüncü taraf hizmet sağlayıcıları tarafından, internet üzerinden erişebileceğiniz şekilde, fiziksel ya da sanal sunucularda saklanmasıdır.
Amazon, Microsoft Azure, Dropbox, Facebook, Spotify, Netflix, Gmail gibi bulut alt yapısına sahip hizmet sağlayıcılar tarafından, kullanıcılara ait dosya ve uygulamaların depolanması ve internet üzerinden erişimlerinin mümkün olması bulut teknolojisi sayesindedir.
Bulut Teknolojisi; depolama alanı, veritabanları, ağ, yazılım gibi bilgi işlem hizmetlerinin online sunulması olarak tanımlanabilir.
Bulut teknolojisinde, veri dosyalarının kopyalarını ayrı ayrı istemci cihazlara dağıtılması yerine bulut sunucularda tutulması esastır. Yani Netflix gibi video paylaşımı yapan bulut servisleri, müşterilerine DVD göndermek yerine, videoları internet üzerinden görüntüleyebilecekleri bir uygulamayla aktarır.
Bulut bilişim pazarının, her geçen yıl büyümesini etkileyen faktörlerin başında şirketlerin, donanıma büyük miktarda bütçe ayırmak yerine bulut sağlayıcılarının donanımlarını (sunucu ve ağ bileşenlerini) kullanmak istemesi gelir.
Ancak bulut teknolojisinin büyümesi sadece büyük işletmeler tarafından değil; evde, işte, yolda bulut bilişim hizmetlerine bağlanan tüketiciler tarafından da yönlendirilmektedir. Dünya nüfusunun %11’i yani 1,2 milyar kişi, Facebook kullanarak belki de farkında bile olmadan bu büyümeye katkıda bulunmaktadır.
Bulut Teknolojisi Dağıtım Türleri
Bulut teknolojisi; genel, özel ve hibrit olarak sınıflandırılan dağıtım türlerine sahiptir.
Genel Bulut (Public Cloud)
Genel bulut bir hizmet sağlayıcısının internet üzerinden kaynaklarını, kullanmak isteyen herkese açmasıdır. Amazon, Microsoft ve Google gibi dev teknoloji firmaları genel bulut sağlayıcıları arasındadır.
Genel bulut sağlayıcısı sahip olduğu veri merkezinin (tüm donanım, yazılım ve destekleyici altyapı bileşenlerinin), yönetiminden ve bakımından sorumludur.
Genel bulut dağıtımları, çoğunlukla web tabanlı e-posta (Gmail, Yahoo, Hotmail vs), online ofis uygulamaları, depolama, test ve geliştirme amacıyla kullanılır.
Genel bulut sağlayıcılarının bazıları ücretsiz kaynaklar sunarken, bazıları abonelik ya da ücret karşılığında hizmet sağlar.
Genel Bulutun Avantajları
Düşük Maliyet: Tüm veriler hizmet sağlayıcının veri merkezinde saklandığından donanım, yazılım satın almanıza gerek kalmaz. Sadece kullandığınız servisin ücreti kadar ödeme yaparsınız. Ayrıca büyüyen bir şirketin ek bir donanım edinmesi ya da genişleyen bir ağ kurmasını gerektiren masraflar da söz konusu değildir.
Sunucu Bakımı Muafiyeti: Hizmet sağlayıcı verilerin depolandığı sunucunun bakımını sağlamakla yükümlüdür. Kullanıcı ya da müşterilerin böyle bir sorumlulukları yoktur.
Zaman Tasarrufu: Hizmet sağlayıcı; sunucunun tedarik süreçleri, işletim sisteminin kurulması, yapılandırılması gibi işlemlerden sorumlu olduğundan kullanıcıların bu tür konulara vakit ayırmasına gerek yoktur.
Sınırsız Ölçeklenebilirlik: Artan ihtiyaçlarınız oranında kaynak artırımı talebiniz kolaylıkla karşılanır.
Yüksek Güvenilirlik: Genelde işletmelerin veri merkezleri tek bir coğrafi bölgede konumlandığından kötü hava koşulları, elektrik kesintileri gibi sorunlara maruz kalabilirler. Ancak Microsoft ve Google gibi genel bulut sağlayıcıları, birçok farklı bölgede, geniş bir server ağına sahiptir. Yani veri merkezlerinden biri çökse bile, diğerleri sayesinde herhangi bir aksama yaşanmaması garantilenmeye çalışılır. Bu da çoğu işletmenin kendi kendine sağlayabileceğinden daha yüksek bir güvenilirlik seviyesi anlamına gelir.
Genel Bulutun Dezavantajları
Kontrol: İşletmeler, sistemlerini ve verilerini üçüncü bir tarafın yönettiği donanıma yerleştirdikleri için, verilerin gizliliği ve dijital güvenliği konusunda tam bir kontrole sahip değildir.
Güvenlik: Donanım kaynağı birden fazla kullanıcı tarafından paylaşıldığından, veri hırsızlığı gibi güvenlik sorunları yaşanabilir.
Performans: Sunulan hizmet ağının performansı, internet bağlantısının hızına bağlıdır.
Sürpriz Maliyet: Uygulama kullanımı için ani bir fiyat artışının olması kullanıcıların mağduriyetini doğurabilir. Büyük miktarda veriyi genel bulut içinde ya da dışına taşımanız gerektiğinde sürpriz ödemelerle karşılaşabilirsiniz.
Özel Bulut (Private Cloud)
Özel Bulut; donanım, depolama, uygulama gibi bulut tabanlı kaynakların tümünün yalnızca tek bir kurum tarafından yönetilmesi ve kullanılmasıdır. Yani kurumun kendisi özel bulutun sahibi ve yöneticisi konumundadır.
Kaynaklar kurumun çalışanları, ortakları ve müşterileri tarafından internet üzerinden ya da kurum içi ağ üzerinden kullanılır. Özel bulutlar çoğunlukla veri gizliliğini önemseyen büyük kuruluşların tercihidir.
Özel Bulutun Avantajları
Kontrol: Uzaktan erişimi sınırlandırmaya imkan vermesinin yanı sıra, depolama, kaynak yönetimi, ölçeklenebilirlik ve yapılandırma gibi hususlar kurumun kontrolündedir.
Güvenlik: Kaynaklar kullanıcıya özel olduğundan altyapı ve sistemler yüksek düzeyde güvenlik sağlayacak şekilde yapılandırılabilir.
Özelleştirme: Donanım ve diğer kaynakların şirketin ihtiyaçları doğrultusunda özelleştirme yetkisi, şirketin kendisindedir.
Gizlilik: Kuruluşlar, sahip oldukları hassas verilere yalnızca kendilerinin erişebilecekleri konusunda daha büyük güvenceye sahiptir.
Performans: Ağ daha hızlıdır.
Öngörülebilir Fiyatlandırma: Kurumun kendisi gereken donanım, yazılım ve altyapıyı tedarik etmekten sorumlu olduğundan, özel buluta dair giderler tahmin edilebilir.
Özel Bulutun Dezavantajları
Maliyet: Özel bulut, özellikle başlangıçta oldukça pahalıya mal olabilir çünkü kurum hemen hemen her şeyi kendisi temin etmek zorundadır.
Bakım ve Destek: Kurum kendi özel bulutunu yönetmekten ve işletmekten sorumlu olduğundan, özel bulut kaynaklarının dağıtım, tedarik, güvenlik ve bakımını aktif bir şekilde takip etmek zorundadır.
Hibrit Bulut (Hybrid Cloud)
Hibrit bulut, bir özel bulut hizmetini, bir veya daha fazla genel bulut hizmeti ile birleştiren ve ikisinin arasında iletişimi sağlayan yazılımsal bir çözümdür.
Hibrit bulut; bir işletmenin hassas iş yükleri için şirket içi özel bulutu, arşivleme, test ve geliştirme gibi iş yükleri gibi daha az kritik durumlar için genel bulutu kullanmasını sağlar.
Hibrit bulut; tatil sezonu gibi dönemlerde ani talep artışları yaşayan işletmelerin, özel bulutta çalışan uygulamaları için genel bulutun ek kaynaklarını kullanmasına imkan tanır. Hem bu şekilde değişkenlik gösteren iş yükleri için, hem de büyük veri işlemenin söz konusu olduğu durumlar için hibrit bulut oldukça elverişlidir.
Hibrit Bulutun Avantajları
Gizlilik: Hibrit bulut, veri güvenliği açısından özel bulutun artılarına sahiptir. İşletmelere ait hassas verilerin güvence altına alınmasını sağlar.
Süreklilik: Altyapının bir kısmında herhangi bir aksaklık yaşanması durumunda çalışmalarınız durma noktasına gelmeyecektir.
Esneklik: İş yoğunluğunun arttığı dönemlerde pahalı ve bakım gerektiren yeni donanımlar eklemek yerine ihtiyaç duyulan bilgi işlem kaynaklarının anında ve esnek bir şekilde eklenmesi ya da çıkarılmasına imkan tanır.
Hız: Veri yükleme süreleri ve aktarım hızları en iyi seviyeye ulaşacak şekilde yapılandırılabilir.
Maliyet: Genel bulut kısmı için sadece kurumun ihtiyacı olan hizmet kadar ödeme yapıldığı için maliyet avantajına sahiptir.
Fonksiyonellik: Maksimum iş yükü yönetimi sağlanır.
Test Aşamalarında Kolaylık: Hibrit bulut ile; düşük maliyetlerle ve zaman kaybı yaşamadan test çalışmalarının sürdürülmesi, projelerin geliştirilmesi, tamamlanması ve uygun ortama taşınması kolaylaşır.
Hibrit Bulutun Dezavantajları
Altyapı: Hibrit bulutun verimli çalışabilmesi için; özel bulut, genel bulut sağlayıcılarına erişebilmeli ve bunlarla etkileşime girmelidir, bu nedenle, hibrit bulut API uyumluluğu ve sağlam ağ bağlantısı gerektirir.
Teknik Destek: Hibrit buluta dahil olan özel bulutun kurulumu, yönetimi, güvenliği, bakımı ve genel bulutun API uyumluluğu gibi durumlar için gereken teknik destek kurumun sorumluluğundadır.
Maliyet: Uzun vadede tasarruflu olsa da başlangıçtaki kurulum maliyeti, bir genel buluta kıyasla daha yüksektir. Karma bir bulut ortamı oluştururken gereken donanım, bütçenizden önemli bir pay ayırmanızı gerektirir.
Güvenlik: Maksimum veri güvenliğini sağlamak için bulut teknoloji uzmanları tarafından önleyici adımlar atılmalıdır.
Bulut Teknolojisi Hizmet Modelleri
Bulut bilişim bilgi sistem türleri de denen bulut teknolojisi hizmet modelleri olan IaaS, PaaS ve SaaS’ın her biri, kullanıcılara şirket içi barınmanın sağlayamayacağı seçenekler sunar.
Kolay anlaşılması için IaaS kendin pişir kendin ye, PaaS eve yemek siparişi, SaaS ise dışarda yemek yemeğe karşılık gelir diyebiliriz.
IaaS (Infrastructure as a Service) Altyapı Hizmeti
IaaS işletmelere depolama, ağ oluşturma ve sanallaştırma gibi hizmetler sunan, kullandıkça öde sistemine dayalı bir bulut altyapı hizmetidir.
İşletmeler IaaS sayesinde pahalı kaynaklara yatırım yapmaktan kurtulur. IaaS ile, ihtiyaç duyduğunuz şeyi, ihtiyaç duyduğunuz kadar satın alabilir ve işiniz büyüdükçe daha fazlasını talep edebilirsiniz.
IaaS bulut altyapısı ile şirketler yazılım ve donanıma dair tüm kontrolü ellerinde tutar ancak teknolojik olarak düzgün çalıştıklarından güvende olmalarından da şirketin kendisi sorumludur.
IaaS, oldukça esnek ve ölçeklenebilir çözümler sunar, düşük maliyetlidir ve çoğul kullanıcılar tarafından ulaşılabilir. Altyapı kontrolünü de size bırakır, dilerseniz IaaS platformlarına kendiniz erişebilir ve onları denetleyebilirsiniz.
IaaS, işletmelerin çoğuna ve her tür bütçeye uyan bir bulut bilişim modelidir. DigitalOcean, Microsoft Azure, Google Compute Engine, Rackspace, Amazon Web Services bulut tabanlı altyapı hizmetine örnek verilebilir.
PaaS (Platform as a Service) Platform Hizmeti
PaaS, yazılım ve uygulama geliştirmek isteyenlere, Google App gibi internet üzerinden donanım ve yazılım araçları sağlayan bir bulut hizmeti modelidir.
PaaS yazılım değil, yazılımları oluşturmak için farklı geliştiricilerin erişebileceği online bir platform sağlar.
PaaS, geliştiricilerin yazılım güncellemeleri gibi görevler yerine yaratıcılığa odaklanmasına olanak tanır ve genellikle bir uygulama geliştirmenin en uygun maliyetli yoludur.
Ayrıca PaaS; çoğul kullanıcılar tarafından ulaşılabilir, işinizin büyüklüğüne göre ölçeklendirilebilir, sanallaştırma teknolojisine dayalıdır ve kapsamlı sistem yönetimi bilgisi olmadan kolaylıkla çalıştırılabilir. Kullandıkça öde esasına dayalıdır.
PaaS, bir servet harcamadan ya da kaynakların tüm sorumluluğunu üstlenmeden uygulama geliştirmek isteyen işletmeler için popüler bir seçimdir.
PaaS, genellikle sistem yönetimi ihtiyacını azaltmak için bir IaaS platformunun üstüne inşa edilir.
PaaS sayesinde geliştiricilerin uygulamalar oluştururken sıfırdan başlamasına, kapsamlı kod yazma konusunda çok fazla zaman harcamasına gerek kalmaz.
SaaS (Software As a Service) Yazılım Hizmeti
SaaS platformları, kullanıcıların web sitesi veya e-posta gibi yazılımları internet üzerinden genellikle aylık abonelik ücreti karşılığında kullanabilmelerini sağlar.
SaaS, yazılımları, bilgisayarınıza yazılım uygulamaları kurmanıza gerek kalmadan internet üzerinden hesabınıza giriş yaparak kullanmanızı sağlar.
Yazılıma dilediğiniz zaman, herhangi bir cihazdan, bir internet bağlantısı olduğu sürece erişebilirsiniz. Aynı yazılımı kullanan herkes için bu geçerlidir.
Modern SaaS platformlarının çoğu IaaS veya PaaS platformlarında inşa edilmiştir.
Ayrıca SaaS sayesinde yazılımı ofisinizdeki birden fazla bilgisayara indirmek ve her bilgisayarda güncel tutmaya çalışmanıza gerek kalmaz. Dropbox, Salesforce, Cisco WebEx bulut tabanlı yazılım hizmetine örnek verilebilir.
Bulut Teknolojisi Nedir? sorusunu dağıtım türlerinin avantajları, dezavantajları ve hizmet modelleri ile açıklamaya çalıştık. İhtiyaçlarınıza uygun veri depolama çözümleri için destek ekibimizle görüşebilirsiniz.
